شناخت سیستم عصبی و گفتاری انسان 

صدا ، مهمترین ابزار ایجاد ارتباط 

صدای انسان مهمترین ابزار برای ایجاد ارتباط است . با این ابزار انسان می تواند منظور خود را به دیگران انتقال دهد و از طریق همین ارتباطات موفقیت به دست آورد . نقش صدا در پیشرفت انسان ها کاملا برجسته و متمایز است و همین موضوع اهمیت تقویت صدا و صداسازی را نشان می دهد . 

درست است که برخی انسان ها به صورت خدادادی صدای خوبی دارند ، اما وقتی با جزئیات و قابلیت های نهفته صدا آشنا شوید می فهمید که چقدر می توان آن را بهبود بخشید . با کشف این قابلیت هاست که می توان شخصیت متمایز تری را برای خود ساخت .

سیستم تولید صوت در انسان 

اکثر خوانندگان حرفه ای برای اینکه در کار خود پیشرفت داشته باشند باید با ساختار حنجره و به طور کلی دستگاه تولید صوت در انسان آشنا باشند . چرا که ابزار اصلی فعالیت آنها صوت و سیستم گفتاری است . نه تنها خوانندگان که همه کسانی که با صدا در ارتباط هستند باید با این فرایند آشنا باشند از جمله گویندگان و اساتید فن بیان . با شناخت این دستگاه و انجام تمرینات متناسب با ساختار آن می توان حرفه ای عمل کرد و موفق شد .

شاید فکر کنید منظور از سیستم گفتاری صرفا دهان و حنجره است . ولی جالب است بدانید در تولید صوت 8 عضو بدن درگیر هستند . 8 عضوی که شاید تاکنون متوجه اثرگذاری آنها در صدای خود نبوده اید . ولی وقتی با عملکرد هرکدام از آنها آشنا شوید می بینید که با چه ظرافتی فعالیت می کنند تا صدای شما را به گوش دیگران برسانند . 

اعضای سیستم گفتاری انسان : 

• اولین عضو دیافراگم است . پرده ای بین شکم و ریه ها که وظیفه اش تنفس صحیح و اصولی است . وقتی انسان به دنیا می آید این تنفس به صورت کاملا صحیح انجام می شود ولی به مرور با رشد انسان این تنفس به اشتباه تغییر می کند و از طریق گلو انجام می شود . وقتی تنفس دیافراگمی یا شکمی جای خود را به تنفس گلویی بدهد در صدا و صحبت کردن تاثیر منفی بسیاری می گذارد . متاسفانه اغلب افراد به اشتباه این تنفس را انجام می دهند . تنفس اگر دیافراگمی نباشد حتی در سلامتی هم اثر منفی می گذارد . 

• ریه ها اندام بعدی در سیستم گفتاری انسان هستند . وظیفه آنها ذخیره هواست . اگر این ذخیره هوا به اندازه کافی باشد صدا برد و حجم خوبی پیدا می کند . همین هم کمک می کند که زمان صحبت کردن و سخنرانی حس خستگی نداشته باشید . البته دقت کنید که حجم هوا درون ریه ها را در زمان سخنرانی باید مدیریت کنید در غیر این صورت نفس کم آورده و خسته می شوید . 

• حجم هوای داخل ریه ها باید به سمت تارهای صوتی بروند تا تولید صوت کنند . این انتقال حجم هوا از طریق لوله نای صورت می گیرد . پس اندام بعدی موثر در تولید صدا ، لوله نای است . دقت کنید که این مسیر باید کاملا باز نگه داشته شود تا صدا کیفیت خوبی داشته باشد . 

اما چطور ؟ دقت کنید که نشستن و یا ایستادن شما باید به شکل درستی باشد جوری که مسیر هوا را مسدود یا منحرف نکند . پس شانه هایتان را به سمت عقب نگه دارید و قوز نکنید . یادتان باشد که وقتی این مسیر کاملا باز باشد صدا افت کیفیت پیدا نمی کند . 

• عضو بعدی سیب گلو است . یک عضو غضروفی که بالا و پایین شدنش باعث زیر و بم شدن صدای شما می شود . با تمرینات به خصوصی می توان کنترل این عضو را به دست گرفت و از آن در جهت بهتر شدن صدا استفاده کرد .

• تارهای صوتی حساس ترین عضو دستگاه گفتاری انسان هستند . این تارها ماهیچه های باریکی  بین نای و فضای دهانی هستند که با جریان هوا مرتعش می شوند و صدا تولید می کنند . 

جالب است بدانید همین تارها هستند که موقع غذا خوردن راه نای را می بندند و مانع از ورود غذا به نای می شوند . 

این اعضایی که گفته شد صرفا تولید صوت می کردند . سه عضو دیگر در این سیستم زبان ، دندان ها و لب ها هستند . این اعضا وظیفه تولید کلمه و حروف را بر عهده دارند تا در نهایت آن را به گوش شنونده  برسانند .

مکانیزم تولید صوت 

شما هم متوجه شدید که تولید صوت در انسان مکانیزم پیچیده ای دارد . در ابتدا هوا با دم وارد ریه ها می شود . سپس این هوا به صورت کنترل شده خارج شده و به تارهای صوتی برخورد می کند . تارهای صوتی شروع به لرزش کرده و صدا تولید می کنند . 

در ابتدا این صدا بسیار خام و ضعیف است . ولی بعد از عبور از فضای دهان و اندام های گفتاری تغییر کرده و قابل شنیدن می شوند . بسته به نوع برخوردی که با فرم و حالت دهان و لبها ، حالت فک و … دارد ، از بینی یا از بین دندان ها و لب ها عبور کرده و خارج می شوند . در طول این مسیر صداهای مختلفی ایجاد شده و در نهایت به شکل کلمات به گوش شنونده می رسند . 

این کل مسیر تولید صدا در دستگاه تولید صوت انسان بود . 

لزوم تولید صدا برای انسان 

همه این مسیرهایی که گفته شد ، به این دلیل طی می شوند  که افراد بتوانند حرف و منظور خودشان را به دیگران بفهمانند . یکدیگر را متقاعد کنند و یا اعتماد بقیه را جلب کنند . یکی از مشکلاتی که اغلب بین افراد به وجود می آید ، سوء تفاهم هایی هستند که به دلیل بدفهمی از حرف دیگران به وجود می آیند . نکته خوب ماجرا اینجاست که با فن بیان درست و لحن مناسب می توان از بروز این گونه سوءتفاهم ها جلوگیری کرد .

دانستن این اطلاعات به چه درد خوانندگان و گویندگان می خورد ؟ 

در صداسازی و فنون مربوط به صدا اصلی ترین مسئله کنترل صداست . همین مسئله به عنوان مثال  تفاوت خواننده و غیر خواننده را مشخص می کند . چرا که خواننده می داند که هوای حامل صوت را باید از کدام قسمت اندام های گفتاری خارج کند تا تقویت شود ؟ تنفس صحیح کدام است ؟ از چه قسمتی صورت می گیرد ؟  و خیلی نکات دیگر که این وجه تمایز را ایجاد می کند . 

مثلا یک خواننده حرفه ای تنفس درست دارد ، مراقب اندام های گفتاری خود است ، از مسیر تولید صوت و سایر اندام های درگیر اطلاعات کافی دارد و می تواند به بهترین نحو از آنها استفاده نماید . در نهایت هم صدای خوبی را به شنونده رسانده و حس خوبی را در او ایجاد می کند . 

اختلالات گفتاری 

گفتار فرایند بسیار پیچیده ای است که ممکن است درگیر یک سری اختلالات نیز شود . اختلالاتی که بر نحوه گفتار اثر می گذارند عبارتند از : 

• بیماری های ریوی مثل عفونت های قارچی ، فلج ، سرطان های ریه و گلو 

• بیماری های مغزی مثل آفاسپاس ، آلووژیا  و دیستونیا . در این بیماری ها انتقال عصبی کند و یا ناقص صورت می گیرد و منجر به تولید صوت ضعیف می شود . 

• بیماری های شنوایی مثل آماس گوش و اختلال پردازش شنوایی

• اختلالاتی از قبیل لکنت زبان و یا سرزبانی صحبت کردن 

• کمبود هایی مثل کم خونی هم می تواند باعث کاهش کیفیت گفتار و بیان گردد .