مذاکره هسته ای ایران و آمریکا

مذاکره هسته ای ایران و آمریکا

شروع مذاکره هسته ای ایران و آمریکا به سال 2003 برمی گردد. سه کشور انگلستان و فرانسه و آلمان در آن زمان ، به بررسی پیشنهاد ارائه شده از سوی کشور پرداختند و نهایتاً گروه 1+5 در سال 2006 میلادی، با پیوستن روسیه، آمریکا و چین تشکیل شد.

در 23 تیرماه 94 از توافق هسته ای ایران و کشورهای 1+5 در وین به عنوان یک روز تاریخی در تاریخ روابط بین الملل یاد می کنند. یکی از نمونه های اهمیت و پافشاری نسبت به سیاست و دیپلماسی بین المللی، موفقیت مذاکره هسته ای ایران و آمریکا می باشد و این توافق برای دیپلماسی، نوعی پیروزی تلقی میشود.

ایران و کشورهای 1+5 پس از دوسال مذاکره، توافق بلندمدتی درباره ی فعالیت های هسته ای ایران و لغو تحریم های ایران کردند. در 29 تیر 1394 با تصویب قطعنامه 2231  شورای امنیت سازمان ملل، برجام را تایید کرد. قطعنامه شورای امنیت، مجوز برخی از کارها را می دهد که از آنها میتوان به تغییر دو آبشار در تاسیسات فردو، انتقال تجهیزات مرتبط هسته ای خاص از ایران و به روزرسانی راکتور اراک اشاره کرد. مجوز انتقالات و فعالیت های لازم برای اجرای تعهدات مرتبط هسته ای خاص تعیین شده در برجام، طبق این قطعنامه تایید شده است. شورای اتحادیه اروپا، اولین اقدامات حقوقی برای آغاز اجرای برجام را با انتشار بیانیه ای تصویب نمود .

 اهداف‌جمهوری اسلامی برای مذاکرات هسته‌ای

اهداف‌ ایران برای مذاکرات هسته‌ای طبق بیانات رهبر انقلاب، شامل حفظ حقوق هسته‌ای و حق غنی‌سازی در رأس آن بوده است که رسیدن به آنها در بستر مذاکرات میسر می‌شده است. سه هدف عمده از نظر جمهوری اسلامی عبارتست از:

الف. لغو تحریم‌های ظالمانه

ب. شکست فضاسازی دشمن در سطح افکار عمومی دنیا

ج. آشکارتر شدن ماهیت استکباری آمریکا

مذاکرات نهایی وین

زمان شروع توافق وین در هتل کوبورگ در شهر وین اتریش، مصادف با ظهر شنبه ۲۷ ژوئن ۲۰۱۵ بود و جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و هیئت‌های کارشناسی دو طرف در این مذاکرات حضور داشتند. روز سی‌ام ژوئن، ضرب الاجل مقرر برای این مذاکرات تعیین شده بود که تا سوم، دهم و سیزدهم ژوئیه، سه مرتبه تمدید گردید.

خواسته‌های قدرت‌های جهانی در مذاکرات اتمی از ایران

• اورانیوم ۵ درصدی حداکثر سقف غنی‌سازی

طبق توافق ایران و گروه ۱+۵ در آذر سال ۱۳۹۲ در ژنو سوئیس، ایران، موافقت خود را با تعلیق غنی‌سازی ۲۰ درصدی اعلام کرد. ایران و گروه ۱+۵، غنی‌سازی تا سقف ۵ درصدی در این توافق را پذیرفتند.

• محدود کردن ذخیره اورانیوم غنی شده

بر اساس توافق ژنو، موافقت ایران چنین بود که ذخیره اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده خود را به میزان ۵ درصدی رقیق کند. ایران، ذخیره اورانیوم خود را طبق تصدیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، براساس توافق ژنو کاهش داده‌است.

• کاهش تعداد سانتریفیوژها یا ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم

اوایل تابستان سال ۹۳ علی خامنه‌ای در جمع مسئولان دولتی با ارائه اعداد و ارقام برای نخستین بار، جزئیات برنامه ایران در به‌کارگیری سانتریفوژها را اعلام کرد و گفت «طبق گفته ی مسئولینمان، نیازمند ۱۹۰ هزار سو هستیم. احتمالا این نیاز، مربوط به امسال و دو سال دیگر و پنج سال دیگر نباشد، اما نیاز قطعی کشور محسوب میشود.» عبارت سو که خامنه‌ای به آن اشاره کرد واحد کار جداسازی می باشد که ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم را توسط واحدهای سانتریفیوژ، بازتاب‌ می دهد.

• محدود شدن نطنز و فردو

از مراکز غنی‌سازی اورانیوم در ایران میتوان به تأسیسات هسته‌ای نطنز و مرکز هسته‌ای فردو اشاره کرد. ایران مرکز هسته‌ای فردو را به دلیل تهدید مکرر آمریکا و تهدید ضمنی اسرائیل به احتمال حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای نطنز، در دل کوه‌های استان قم ساخت. این مرکز به عنوان اصلی‌ترین مرکز غنی‌سازی اورانیوم در ایران محسوب میشود.

خواسته ی گروه ۱+۵،  تغییر کاربری مرکز هسته‌ای فردو به محل تحقیق و توسعه و همچنین انتقال ماشین‌های مشغول غنی‌سازی اورانیوم به نطنز می باشد.

• محدودیت در بازفرآوری اورانیوم

از عملیات شیمیایی موسوم به بازفرآوری، برای بازیافت اورانیوم از سوخت اتمی مصرف شده در رآکتور استفاده می‌شود. این عملیات به گونه ایست که ابتدا با جداسازی پوسته فلزی میله‌های سوخت مصرف شده، آن‌ها را در داخل اسید نیتریک داغ حل می‌کنند و ماده ی حاصل شده، ۱درصد پلوتونیوم، ۳درصد مواد زائد به شدت رادیواکتیو و ۹۶درصد اورانیوم می باشد که قابلیت مصرف مجدد آن در رآکتور وجود دارد. این کار توسط رآکتورهای نظامی به‌طور بسیار مؤثرتری انجام می‌شود.

امکان جاسازی راکتور و تأسیسات بازفرآوری مورد نیاز برای تولید پلوتونیوم در داخل ساختمان‌های معمولی وجود دارد. لذا پلوتونیوم را میتوان به این طریق برای هر کشوری که قصد تولید پنهانی تسلیحات اتمی دارد را تولید کرد. کشورهای گروه ۱+۵ قصد دارند که ایران در بازفرآوری اورانیوم استفاده شده محدود شود. به دلیل صلح‌آمیز بودن ماهیت برنامه اتمی ایران، مشکلی برای رفع نگرانی‌های بین‌المللی در این زمینه وجود ندارد.

• تغییر رآکتور آب سنگین اراک

از موضوعات مورد نگرانی کشورهای مذاکره‌کننده با ایران بر سر برنامه اتمی میتوان به راکتور آب سنگین اراک اشاره کرد. موقعیت اصلی مجتمع آب سنگین اراک در ۱۹۰ کیلومتری جنوب غربی تهران می باشد و ایران می‌گوید که نمیخواهد آنرا به آب سبک تبدیل کند و یکی از خط قرمزهایش می‌داند.

• بازرسی‌های فراتر از معاهده ان‌پی‌تی

کشورهای غربی از ابتدای طرح پرونده اتمی ایران، درخواست اجرای موقت پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان پی تی)  را داشتند. امکان بازدیدهای سرزده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اثر این پروتکل وجود دارد.

اجرای بند ۳٫۱ توافقنامه جانبی اصلاح شده از آئین‌نامه اجرایی پادمان آژانس، یکی از دیگر درخواست های کشورهای غربی است که کشورها باید بر اساس آن پیش از هر اقدامی، تصمیماتشان برای ساختن تأسیسات اتمی جدید را به آژانس اطلاع دهند در حالی که طبق معاهده ان پی تی، لزومی ندارد که این موضوع را تا شش ماه پیش از وارد کردن مواد اتمی به ساختمان یا تأسیسات، به آژانس اطلاع دهند. ایران از زمانیکه پرونده اش را به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کرد؛ اجرای این خواست‌ها را به حالت تعلیق درآورد.