قانون های سخنوری و فن بیان
فن بیان یعنی توانایی به خوبی صحبت کردن. فن بیان یعنی اینکه بتوانید در هر زمان و موقعیتی در مقابل هر شخصی سخنان بجا و درست رو بر زبان بیاورید. محتوای ارزشمند و مفیدی رو با رعایت اصول و قواعدش به همراه بیانی شیوا ، رسا و واضح در اختیار مخاطب قرار بدهید. به معنای ساده تر بتوانید منظور خودتان را به بهترین شکل ممکن به مخاطب انتقال بدهید.
فن بیان هنر متقاعد سازی نیز هست که متاسفانه به دلیل سوء استفاده سیاست‌مداران و مبلغان از آن در طول سال‌های بسیار طولانی، بدنام شده است. چرا که برخی افراد از آن با هدف دور زدن حقیقت و یا حتی شیوه ارتباطی غیراخلاقی و نوعی حقه بازی، استفاده می‌کنند. در حالی که فن بیان چیزی نیست جز برقراری ارتباط و متقاعدسازی شفاف و موثر. فن بیان راهی است برای عمیق شدن در یک موضوع و بیان شفاف نظرات و ایده‌ها و به اشتراک گذاشتن دانش خود با دیگران.
در این مقاله قصد داریم با قانون های سخنوری و فن بیان آشنا شویم تا بتوانیم به صورت کاربردی تر از این مهارت مهم استفاده نماییم.
ضرورت یادگیری فن بیان
فن بیان به شما کمک می‌کند تا بتوانید توانایی خود برای ارتباط برقرار کردن با دیگران را ارتقا دهید. فن بیان به شما ابزاری می‌دهد تا با استفاده از آنها بتوانید ارتباط شفاف با دیگران برقرار کنید و نظرات خود را با اشتیاق و توانایی بیان کنید. به این ترتیب می توانید به شکل کارآمدتری بر دیگران تاثیر گذاری داشته باشید. اگر فن بیان را بیاموزید، می‌توانید با تکنیک‌های متقاعدسازی که ممکن است دیگران علیه شما و برای تحمیل کردن نظرشان به شما استفاده کنند نیز آشنا شوید.
از طرفی بهتر است بدانید که در کنار فن بیان، سخنرانی نیز یک مهارت ضروری است. البته سخنرانی صرفا برای کار نیست ، بلکه یک مهارت ضروری برای زندگی است. اگر شما نتوانید به صورت اثربخش سخنرانی کنید، در تلاش های فردی خود نیز با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد.
زیبایی یکی از مواردی است که در جامعه باعث محبوبیت افراد می شود بخشی از این زیبایی ، زیبایی و آراستگی ظاهری است و بخشی از آن زیبایی باطن و سیرت. یکی از ماندگارترین زیبایی های هر فرد فصاحت کلام و بیان او است . کسی که زیبا صحبت می کند وقتی شروع به صحبت می کند شنوندگان با میل و رغبت به او توجه می کنند .
مزایای فن بیان
وقتی فن بیان خوبی داشته باشید، به راحتی می توانید نظرات خودتان را بیان کنید و از حق و حقوق قانونی خود دفاع کنید. نه اینکه شخصی باشید که بدون چون و چرا به سادگی هر سخن و عقیده ای را می پذیرد و تحت تاثیر نظرات و عقاید دیگران قرار می گیرد.
با داشتن این مهارت قدرتمند ، از مهارت نه گفتن هم به خوبی برخوردار می شوید. یاد می گیرید در ابتدا با خود و اعضای خانواده درست صحبت کنید و هدف و منظورتان رو به درستی بیان کنید. در مرحله بعد نیز با دیگران در محیط کاری ، مصاحبه های شغلی و حتی در ارائه تحقیق در دانشگاه به درستی پیش می روید.
نکته بسیار خوب این است که مهارت فن بیان قابل یادگیری است و شما می توانید با توسعه و پرورش این مهارت ارتباطات قوی تری با دیگران برقرار کنید. دوستان و همکاران و ارتباطات بهتری پیدا کنید و از ارتباطات خود نهایت بهره برداری را داشته باشید.
قانون های سخنوری و فن بیان
این مهارت پر اهمیت ۵ قانون کلی دارد. این قوانین چارچوبی برای سازماندهی سخنان و نظرات شما ارائه می‌کنند که بتوانید آنها را به شکل مؤثر تری به گوش مخاطبان خود برسانید. این قوانین عبارتند از:
ابداع و ابتکار
تنظیم
سبک
به خاطر سپردن
رساندن پیام
قانون شماره ۱: ابداع و ابتکار
در این قانون، هدف تحقیق کردن در مورد موضوع مورد نظر و یافتن بهترین جملات و رویکردها برای متقاعد کردن مخاطبان است. یکی از اساسی ترین مراحل در برنامه ریزی برای ارتباط برقرار کردن است. پس ابتدا به خوبی در مورد موضوع مورد نظرتان فکر کنید. با استفاده از سوالات زیر می توانید بهتر فکر خود را سازماندهی کنید.
سوالات مربوط به ماهیت:
در این سوالات به ماهیت موضوع نگاه می‌شود. اهمیت موضوع چیست؟ ریشه‌ی مشکل کجاست؟ کدام تحقیق نظر شما را تایید یا رد می‌کند؟
سوالات مربوط به تعاریف:
موضوعی که می‌خواهید در مورد آن صحبت کنید را ابتدا تعریف کنید و عناصر مختلف آن را تحلیل کنید. از خود بپرسید آیا ابهامی در تعاریف و اصطلاحات وجود دارد؟ آیا می‌توان تفسیر متفاوتی از آنها داشت؟
سوالات مربوط به کیفیت:
در این مورد اصول اخلاقی و کیفیت نظرات خود را بررسی می‌کنید. چه ارزش‌هایی نظرات شما را تحت تأثیر قرار داده‌اند؟ و نتیجه‌گیری شما تا چه اندازه معتبر است؟
سوالات مربوط به قلمرو قدرت:
این مورد در ارتباط با کانال ارتباط است. آیا بهترین حالت را برای انتقال پیام خود انتخاب کرده‌اید؟ (مانند ایمیل، تلفن و …) همچنین به خوبی در مورد اقداماتی که می‌خواهید مخاطبانتان پس از شنیدن صحبت‌های شما انجام دهند، فکر کنید. بررسی کنید تا چه حد می‌توانید انجام این اقدامات را در نظر آنها ساده کنید.
هنگامی که می‌خواهید چارچوب اولیه صحبت‌های خود را انتخاب کنید، به اندازه‌ی کافی برای تعریف موضوع مورد نظرتان وقت بگذارید. در مورد آن به جمع آوری اطلاعات بپردازید، و مطمئن شوید که تحقیقاتتان را بر پایه اطلاعات و منابع معتبر صورت داده‌اید. سپس مخاطبان خود را مورد بررسی قرار دهید. آنها چه کسانی هستند؟ چه پیش زمینه‌ی فرهنگی دارند؟ سطح درک آنها از موضوع تا چه حد است؟ چه نیاز یا خواسته‌ای از گوش دادن به صحبت‌های شما دارند؟
اگر مخاطبان شما را افراد متفاوت و مختلفی تشکیل می‌دهند آنها را بخش‌بندی کنید تا درکتان از نیازهای هر گروه افزایش یابد. به یاد داشته باشید ابتکار مهمترین قانون فن بیان است. بیشتر وقت خود را صرف پیاده‌سازی این قانون کنید.
قانون کلی شماره ۲: تنظیم
تنظیم فرایند سازماندهی اطلاعات جهت یافتن بهترین راه برای متقاعد کردن مخاطبان است. برای انجام این کار می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید. مثل :
مقدمه
ارائه اطلاعات پیش زمینه‌ای
دسته‌بندی و خلاصه‌ای از کلیه صحبت‌هایی که می‌خواهید انجام دهید
متن اصلی سخنرانی و صحبت‌های منطقی و مستدل
برطرف کردن ایرادات و یا مخالفت‌هایی که با صحبت‌های شما شده
نتیجه گیری
اینکه چگونه صحبت‌های خود را تنظیم کنید به شیوه ارتباطی انتخابی شما بستگی دارد. نوع بستر ارتباطی، نظیر نوشتن ایمیل تأثیرگذار و یا آماده‌سازی یک ارائه عالی، معیار مناسبی در انتخاب استراتژی مناسب برای ساختاردهی و سازماندهی پیامتان خواهد بود.
قانون کلی شماره ۳: سبک
این قانون مشخص می‌کند که چگونه ایده‌ها و نظرات خود را بیان کنید. انتخاب سبک مسئله‌ی مهمی است؛ چرا که بدون آن مخاطب نمی تواند به آنچه که شما می‌گویید اعتماد کامل داشته باشد. سبک شما، به مخاطبانتان و شیوه ارتباطی که برای انتقال پیام به آنها استفاده می‌کنید، بستگی دارد.
سبک‌ها شامل شیوه‌های مختلف صحبت کردن، استفاده از استعارات، نحوه قصه‌پردازی و حتی جلوه‌های بصری می‌شوند. برای اینکه سبک تاثیر گذار تری داشته باشید، از جملات کوتاه، ساده و با احساس استفاده کنید. تا جایی که می‌توانید سخنان و یا نوشتار خود را زیبا کنید و از کلماتی استفاده کنید که تصورات و احساسات مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهند.
قانون کلی شماره ۴: به خاطر سپردن
علاوه بر نوشتن سخنان، سخنران باید صحبت‌های خود را به خاطر نیز بسپارد. سخنان بزرگان، داستان‌های مرتبط با موضوع و ایده‌های دیگر را نیز جستجو کرده و به خاطر بسپارید تا بتوانید در سخنرانی‌های فی‌البداهه‌ای که ممکن است پیش آید از آنها استفاده کنید. این قانون به این معنی است که باید سخنرانی خود را بطور کامل تمرین کنید.
پیام‌ها و صحبت‌های شما نیز باید طوری باشد که به سادگی در ذهن مخاطبانتان نقش ببندد. ایده‌ها، داستان‌ها و جلوه‌های بصری که می‌خواهید استفاده کنید را بررسی کنید. ببینید چگونه می‌توانید اثر عمیقی بر آنان گذاشته و احساسات آنها را برانگیخته کنید.
قانون کلی شماره ۵: رساندن پیام
این قانون بر نحوه ارتباط برقرار کردن شما با دیگران تمرکز دارد. شامل زبان بدن، لحن و صدا، طرز بیان، فصاحت، حرکات و ژست شما در حین صحبت کردن می گردد. برای رساندن پیام خود به دیگران باید بین خود و مخاطبانتان ایجاد اعتماد کنید. آنها باید بپذیرند که شما معتبر و قابل‌اعتماد بوده و از دانش کافی پیرامون موضوع مورد بحث برخوردار هستید.
یکی دیگر از مواردی که باید به آن اهمیت دهید، زمان‌بندی است. فارغ از اینکه می‌خواهید سخنرانی کنید، یک تماس تلفنی دارید یا می‌خواهید ایمیل یا نامه‌ای بنویسید، زمان‌بندی یکی از مهمترین قسمت های رساندن پیام است. به این فکر کنید که چه زمانی موثرترین زمان برای برقراری ارتباط با مخاطب است. در این صورت اگر ایمیل خود را در یک زمان مناسب ارسال کنید، مطمئنا اثر گذاری بیشتری خواهد داشت.
اصول مهم در فن بیان
گوش دادن بهتر از گفتن
گوش دادن موثر و مفید (و نه شنیدن) اهمیت بسیار زیادی دارد. بنابراین بسیار مهم است که قبل از هر چیزی شروع به تقویت گوش‌های خود کنید.
همگامی ارتباطات کلامی و غیر کلامی
از دیگر اصول بسیار مهم در سخنوری، موضوع بسیار مهمی به نام تمامیت است. این که تمام پیام‌های کلامی و غیر کلامی شما در زمان ارتباطات یک مفهوم واحد را ارائه کند. پیام‌های کلامی شامل کلمات، صدا و لحن و … و پیام‌های غیر کلامی مانند زبان بدن بسیار در انتقال مفاهیم اهمیت دارند.
داشتن صدایی واضح و رسا
این که بتوانیم به درستی از صدایی که خدا در اختیار ما قرار داده است استفاده کنیم، مهارتی بسیار ضروری است. شما نمی‌توانید برای مدت طولانی به یک صدای زنگی، تو دماغی و یا گوش خراش توجه کنید! به همین دلیل لازم است که با مهارت‌های فن بیان و صداسازی به خوبی آشنا باشید.
تسلط کلامی کافی
منظور از تسلط کلامی این است که بلد باشید چه زمانی از چه کلماتی استفاده کنید تا حرف کم نیاورید. سخنور باید بر موضوع سخنرانی تسلط کامل داشته باشد. بداند چه می خواهد بگوید و با چه نظم و ترتیبی موضوعات را بیان کند. تسلط بر موضوع باعث می شود سخنرانی شما نظم مشخصی داشته باشد.
داشتن اعتماد به نفس کامل
از دیگر اصول سخنوری، داشتن اعتماد به نفس کامل است. یکی از جدی ترین مشکلات در ارتباطات و سخنوری، بحث خجولی و کم حرفی و در سطوح بالاتر ترس از سخنرانی و صحبت در جمع است.
اقناع و ترغیب مخاطب
یک سخنران حرفه ای با تسلطی که بر موضوع مورد بحث خود دارد باید بتواند ذهن مخاطب را اقناع کرده و او را با خود موافق و هم عقیده سازد. اگر درباره موضوعی اطلاعات کافی ندارید نباید در موردش سخنرانی کنید.
رعایت میزان درک مخاطبان از موضوع مورد سخنرانی
برای سخنرانی طرز فکر ، نوع فرهنگ ، ظرفیت و میزان تحصیلات مخاطبان خود را ملاک قرار دهید و نه مراتب علمی خود را .
مقدمه سخنرانی
مقدمه سخنرانی پلی است که ذهن مخاطب و شنوندگان شما را با اصل مطلب مرتبط می کند. اما باید دقت کنید حجم مقدمه سخنرانی بیش از اندازه نشده و موجب زیاده گویی نشود. معمولا افرادی که سخنان خود را بیش از نیاز طولانی می کنند بازخوردهای منفی از شنوندگان خود دریافت می کنند.
” اندازه نگه دار که اندازه نکوست… ”
استفاده از ضرب المثل ها و اشعار پر معنا
اگر شغل شما به گونه ای است که در مورد موضوعات مشخصی با دیگران مذاکره و صحبت می کنید، بسیار خوب است که در میان صحبت هایتان از اشعار و جمله های زیبا استفاده نمایید. بنابراین سعی کنید هنگام مطالعه یا در هر موقعیتی جمله ای زیبا ، شعری گویا و یا ضرب المثلی می بینید که به موضوعات کاری شما مرتبط است، در سخنان خود از آن استفاده کنید.
از آنجایی که ذهن ما انسان ها فرار است و بسیاری از آنها را فراموش می کند، حتما آنها را در دفترچه ای یادداشت کنید. خیلی مواقع خواندن یک بیت و یا استفاده از ضرب المثلی بجا می تواند منظور شما را بهتر به مخاطب برساند و همین موجب می شود در ذهن طرف مقابل به عنوان یک فرد باسواد و دانا ماندگار شوید.
اندازه و میزان صدا
صدای گوینده و سخنران نباید آنقدر بلند باشد که حالت فریاد زدن داشته باشد و نه آنقدر کم باشد که شنونده به زور حرف های شما را بشنود. البته بالا بردن صدا تا حدی وقتی می خواهید جملات خاصی بگویید ایرادی ندارد.
میزان صدا باید متعادل بوده و در قسمت های مختلف بسته به محتوای شما بالا و پایین شود.
مکث
دقت کنید که در چه مواقعی مکث لازم است و باید چند ثانیه سکوت کنید. زیرا برای جلب نظر شنونده لازم است قوانین صحبت کردن را بدانید. هنگامی که بصورت پی در پی و بی وقفه صحبت می کنید شنونده خود به خود احساس خستگی می کند. اما مکث به موقع شما در حین صحبت او را به فکر کردن وادار می کند و باعث می شود به منظور شما از آن جمله پی ببرد.
در واقع متقاعدسازی طرف مقابل در زمان مکث کردن راحت تر صورت می گیرد. پس بدانید مکث کردن به شما کمک می کند: افکارتان را در یک جا متمرکز کنید و با آگاهی بیشتری در مورد مساله دوم بحث کنید. مکث کمک می کند چند لحظه صبر کنید و سپس آهنگ صدایتان را مطابق با جمله ای که بر زبان می آورید تغییر دهید. به مخاطب کمک می کنید که چند لحظه صبر کند و سپس خود را برای شنیدن جملات بعدی آماده کند.
مکث در هنگام صحبت کردن مانند پاراگرافی است که در نوشتن تشکیل می دهید. وقتی در یک متن ، تمام جملات را به صورت پی در پی می نویسید، خواننده احساس خستگی می کند و نمی تواند منظور شما را از نوشتن آن جملات درک کند. در هنگام صحبت کردن نیز به همین شکل است.
وقتی که تمام جملات را به صورت پی در پی و بی وقفه بر زبان آورید، شنونده فرصتی برای فکر کردن و توجه به جملات شما ندارد و نمی تواند منظورتان را درک کند . به همین دلیل خیلی زود خسته می شود و مایل است خداحافظی کند. اما وقتی که مکث می کنید شنونده به طور کامل به صحبت هایتان گوش می دهد و می داند که در کجا جمله به پایان می رسد و باید در مقابل هر جمله چه عکس العملی نشان دهد.
مکث بیش از حد ممنوع
اگر بنا به شغل خود به مهارت سخنوری نیاز دارید سعی کنید دایره لغات خود را گسترش دهید؛ چرا که بهتر است موقع صحبت کردن دنبال کلمات نگردید. کمبود کلمات در ذهن شما منجر به ایجاد مکث های زیادی بین صحبت هایتان می شود و این موضوع برای یک سخنور اصلا جالب نیست.
برای گسترش دایره لغات خودتان تا می توانید مطالعه کنید. هرچه بیشتر بخوانید دانش شما بیشتر شده و دایره لغات شما افزایش می یابد. بدون اینکه بدانید عبارات بیشتری یاد می گیرید و بعد از مدتی متوجه می شوید که دارید از همین عبارات در جملات خود استفاده می کنید.
